به گزارش “راهبرد انرژی“؛ روسیه در طول تاریخ بزرگترین تامین کننده گاز طبیعی اتحادیه اروپایی بوده است. پس از اختلافات گازی روسیه، اوکراین و اروپا در سالهای ۲۰۰۶ و ۲۰۰۹، و به دنبال آن تنشها در پی بحران اوکراین در سالهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴، اتحادیه اروپا به دنبال کاهش وابستگی خود به واردات گاز طبیعی از روسیه بوده است. با این حال، روسیه همچنان حدود ۴۰ درصد از گاز مصرفی اتحادیه اروپایی را تامین میکند.
از سوی دیگر، آمریکاییها هم با علم بر این مهم و نیاز مبرم اروپا به انرژی، تلاش دارند سیادت خود بر قاره سبز را حفظ کنند؛ چیزی که خیلی به مذاق بروکسل خوش نیامده و آنها تلاش دارند با ایجاد مولفههایی چون «باشگاه اروپایی» و «ارتش متحد اروپایی» از زیر بار منت واشنگتن خارج شوند.
در همین راستا، روزنامه لاوانگواردیای اسپانیا به نقل از منابع دولتی اسپانیا از برنامهریزیهای ناتو (سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) برای راهاندازی یک خط لوله فرامرزی به منظور انتقال گاز به قلب اروپا و کاهش وابستگی شدید آلمان و اروپای مرکزی به گاز روسیه در سالهای آینده خبر دادهاست. وابستگی زیاد آلمان به گاز روسیه به عنوان یکی از اصلیترین نقاط ضعف ژئواستراتژیک اتحادیه اروپا در بحبوحه تنشها بر سر اوکراین به نظر میرسد.
به این ترتیب، مشکل اتحادیه اروپایی، وابستگی زیاد به واردات گاز از روسیه است که حدود 40 درصد از مجموع واردات گاز را شامل میشود. گاز روسیه بین ۲۰ کشور اتحادیه اروپایی توزیع میشود با این حال، شرکای جنوب شرقی اتحادیه بیشترین آسیب را متحمل خواهند شد.
همچنین با وجود اینکه برلین و مسکو، برنامههایی برای افزایش واردات گاز از طریق خط لوله نورداستریم۲ را پیش میبرند و این برنامه با فراز و نشیبهایی به ویژه به دلیل بحران اخیر اوکراین و اعلام تعلیق آن از سوی آلمان، مواجه شده است، تنوع بخشیدن به سبد واردات گاز و کاهش وابستگی به روسیه از اهداف بزرگی است که اتحادیه اروپا از مدتها پیش در سر میپروراند.
پس از آنکه بروکسل با ابتکار امانوئل مکرون، هیئتی فرانسوی را به باکو فرستاد تا زمینه خرید بیشتر گاز از جمهوری آذربایجان را فراهم کند، این بار اروپاییها دست به دامن الجزایر شدهاند. تنشها در قفقاز جنوبی، شاید گزینه مطمئنی برای دریافت مستمر گاز از سوی اروپا نباشد. ضمنا قطر هم اعلام کرده که ظرفیت جایگزین شدن روسیه را برای تأمین گاز اروپا ندارد.
اما انتخاب الجزایر هم قمار بزرگی محسوب میشود، زیرا الجزایر بزرگترین تامینکننده گاز اسپانیا است و تقریبا نیمی از تقاضای گاز این کشور را از طریق خط لوله «مغرب-اروپا» پوشش میدهد. این در شرایطی است که در پی ادامه تنش در روابط با رباط، دولت الجزایر اعلام کرد که قصد دارد صادرات گاز به مراکش را از طریق خط لوله مغرب – اروپا از ابتدای ماه نوامبر2021 متوقف کرده و به تامین گاز اسپانیا ادامه دهد.
این موضوع نیز بیانگر آن است که به دلیل دور شدن مراکش از منافع انتقال گاز به اروپا، احتمال اینکه دست به ایجاد بحران بزند، وجود دارد. موضوع مهمتر دیگر این است که در حال حاضر وضعیت ارتباطی خطوط لوله گاز با فرانسه ضعیف بوده و هیچ مسیری با ظرفیت ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز سالانه وجود ندارد. همچنین موضوع تنش تاریخی بین الجزایر با فرانسه نیز بر این خط لوله سایه انداخته است. تعامل استعمارگرایانه فرانسه با الجزایر، ریشه بسیاری از مشکلات این کشور آفریقایی است؛ تعاملی که به نفرت تاریخی تبدیل شده و الجزایر را به سمت نزدیک شدن به محور شرق یعنی روسیه و چین و به مقابله با عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی سوق میدهد.
مجموع این شرایط سبب شده تا از هفتهها قبل، جستوجوی “دیوانهوار” برای یافتن جایگزین گاز روسیه در کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت آغاز شود. دورهگردی اروپا با هدف یافتن بدیل انرژی روسیه برای خود، در عین اینکه اروپا از بحران هویت و استقلال نیز رنج میبرد، بر آلام این قاره افزوده است.
لذا به نظر میرسد اگر روسیه بتواند غائله اوکراین را به نفع خود مدیریت کند، مشکل بروکسل با قدرتی چون مسکو که جایگاهش را در دنیا تثبیت کرده و بروکسل به انرژی آن نیاز مبرم دارد، تازه آغاز خواهد شد و متغیرهایی چون گاز الجزایر نه تنها برای حل مشکل اروپا چارهساز نیست، بلکه زمینه شروط جدید روسیه برای فروش گاز به اروپا را نیز فراهم خواهد کرد. در این راستا، با پیشرفت در مذاکرات هستهای و رفع تحریمها، سرمایه گذاری اروپا در صنعت گاز ایران با هدف صادرات آن به اروپا میتواند گزینهای اطمینان بخش برای تأمین قسمتی مهم از نیاز گازی اروپا تلقی شود.
